Cztery województwa wytwarzają ponad połowę produktu krajowego brutto, a PKB na jednego mieszkańca jest tam wyższy niż w pozostałych dwunastu województwach. Dane statystyczne pokazują, że nierównomierny rozkład potencjału gospodarczego i rozwoju jest trwały i pogłębia się. O ile w 1999 roku dolnośląskie, mazowieckie, śląskie i wielkopolskie wytwarzały łącznie 50,4% PKB, to w latach 2008-2010 udział czterech województw wzrósł do 52,6%.
Mimo ogromnych finansowych nakładów na rozwój regionów słabiej rozwiniętych gospodarczo, powiększa się różnica między bogatszymi i biedniejszymi regionami. Zjawisko takie znane jest w wielu krajach Europy, zwłaszcza we Włoszech. Wspieranie biedniejszych regionów prowadzi jednak do rozwoju gospodarczego regionów mniej rozwiniętych. Polityka regionalna wspierania biedniejszych regionów ma sens, bez niej następowałaby postępująca degradacja tych regionów. Regiony bardziej rozwinięte gospodarczo rozwijają się zwykle szybciej niż reszta kraju. Działa swoisty samonapędzający się mechanizm. Atrakcyjne dla inwestorów regiony są zwykle zamożne i kolejni nowi inwestorzy dokładają się do zwiększania atrakcyjności i przyciągania kolejnych inwestorów. Regiony słabiej rozwinięte gospodarczo doświadczają często odwrotnego mechanizmu.
W celu monitorowania różnic rozwojowych w ramach regionów w Unii Europejskiej utworzono 66 podregionów ? statystycznych jednostek terytorialnych, tzw. NTS3, które nie mają odpowiednika w podziale administracyjnym i stanowią szczebel pośredni między podziałem na województwa i powiaty. Ponieważ województwa są zróżnicowane wewnętrznie pod względem rozwoju gospodarczego, analiza zróżnicowania regionalnego na poziomie podregionów dostarcza bardziej wyrazistego obrazu sytuacji. Dla przykładu, w województwie mazowieckim PKB per capita w podregionie, który stanowi Warszawa wynosi czterokrotność tego wskaźnika w podregionie radomskim.
Produkt krajowy brutto nie jest miernikiem zamożności, jest jednak istotnie z nią skorelowany z zamożnością. Stanowi on przede wszystkim informację o efektach tworzenia nowej wartości i o dochodach związanych z działalnością gospodarczą. Można zatem stwierdzić, że w tendencji PKB pokazuje poziom zamożności regionów.
Trzeba pamiętać, że regionalne różnice w poziomie PKB na 1 mieszkańca są znacznie większe niż różnice w poziomie dochodów do dyspozycji ludności. W 2009 roku PKB na 1 mieszkańca w województwie mazowieckim był wyższy o 130% niż w województwie podkarpackim, podczas gdy dochód do dyspozycji brutto był na Mazowszu wyższy o 72%.
W poniższej tabeli przedstawione jest zróżnicowanie PKB na 1 mieszkańca w Warszawie i w sześciu najbardziej rozwiniętych oraz w sześciu najmniej rozwiniętych podregionach w latach 1999, 2004 i średnio w latach 2008-2010, uporządkowanych według wielkości z lat 2008-2010.
Porównanie danych zawartych w tabeli ilustruje tendencję narastania różnic. Zamożniejsze podregiony powiększają dystans od średniej krajowej, zaś wskaźniki w biedniejszych podregionach przyjmują coraz niższe wartości.
Tabl. PKB na 1 mieszkańca w najbardziej i najmniej rozwiniętych gospodarczo podregionach
Podregiony (NTS3) w procentach w złotych
Polska 100,0 100,0 100,0 35 267
m. st. Warszawa 285,3 283,7 298,6 105 320
m. Poznań 187,2 203,0 197,0 69 480
m. Wrocław 153,8 141,8 152,2 53 678
m. Kraków 149,7 154,7 151,9 53 557
tyski 139,2 147,1 148,5 52 365
katowicki 139,6 146,3 143,9 50 762
trójmiejski 147,3 143,4 139,1 49 053
[?]
krośnieński 70,1 63,4 59,6 21 022
nowosądecki 60,9 56,9 59,0 20 801
puławski 57,5 62,9 58,8 20 736
bialski 65,3 59,3 58,7 20 695
chełmsko-zamojski57,9 62,5 59,7 20 423
przemyski 57,7 62,9 55,2 19 472
Warszawa/Poznań 1,52 1,40 1,52 x
Warszawa/ostatni podregion w danym roku 4,96 4,99 5,41 x
Źródło. biznes.pl